Bölümler | Kategoriler | Konular | Kitaplar | İletişim
evin küçük yalancisi
"Evin küçük yalancisi"
ÇocuGunuz size uyduruk hikayeler anlatiyor, baskalarina ait esyalari aliyorlarsa, bu ciddi bir soruna da isaret edebilir, yastan da kaynaklanabilir. Peki nasil basedeceksiniz?
Yedi yasin altindaki çocuklar uyduruk hikayeler anlatabilir, ya da onlara ait olmayan seyleri alabilirler ama genellikle yetiskinlerin bu durumlari neden onaylamadiklarini anlayamazlar. Oysa, daha büyük çocuklar durumu kavrayabilirler.
Neden?
Yasça daha büyük olan çocuklar yalan söyleyebilir, hirsizlik yapabilir. Peki ama neden?
• Dikkat çekmek için - Mesela hasta olduGunu söyleyerek yalan söylüyorsa, onunla ilgilenileceGini; ya da baskasinin oyuncaGini alip saklamasi, durumun fark edileceGini bildiGi içindir.
• istenmeyen bir seyden kaçinmak için - Pazartesi günü birdenbire ortaya çikan karin aGrisi okula gitmemek için bir bahanedir; ya da haber vermeden annenin cüzdanindan alinan para, daha çok parasi olan çocuklarin yaninda utanmamak içindir.
• Yetiskinleri sinamak için - ÖGretmenine baska bir ülkeye tasinacaklarini söylüyorsa, bu onun inanip inanmayacaGini görmek içindir.
• Hayal ettiklerinin gerçek olmasini istediGi için - Arkadaslarina egzotik bir adaya tatile gideceGini söylüyorsa, bunun gerçekten olmasini çok istediGi içindir.
• Hesaplasmak için - Bir arkadasi onu üzdüyse, onun hakkinda yalan söyleyebilir ya da oyunlarini bozabilir.
• Gösteris yapmak için - Bu özellikle erkek çocuklarin yaptiGi bir seydir. Mesela komsunun bahçesinden bir seyler alip, arkadaslarini durumu abartarak anlatip güç gösterisinde bulunabilir.
Okul çaGinda hirsizlik
Küçük çocuk zaman zaman para almasi sasirtici deGildir; çünkü paranin sihirli bir gücü olduGunu erken yasta fark ederler, onunla istediklerinizi alabiliyor olduGunuzu bilirler.
Ona para kazanmanin ne denli zor olduGunu ve yeterince paraya sahip olmanin neden önemli olduGunu ve neden basklarindan istediGimiz gibi para alamayacaGimizi anlatmaniz gerekir.
Çocuklar para ve sahip olduklari esyalar hakkinda bilgi sahibi olmalidir, özellikle de ahlaki açidan. ÇocuGunuza, eGer herkes birbirinin para ve esyasini alsa, hayatin imkansiz bir hale geleceGini anlatmalisiniz.
Sert kurallar koyup uymasini beklemektense, baskalarinin esya ve parasini almanin neden uygun olmadiGini anlatmak daha iyi olacaktir. ÖrneGin; "EGer cüzdanima dokunursan basin büyük derde girer." demek, davranisi sadece korku yoluyla kontrol etmeye yarar.
Sekiz yas ve üzerindeki çocuklar, hirsizliGin neden yanlis olduGunu anlayabilirler ama çocuGunuz gene de çaliyorsa, çaldiGi seyleri geri verip özür dilmesi konusunda israrci olmalisiniz. Ayrica bu davranisin niçin kabul edilemez olduGu konusunda da onunla konusmalisiniz. Böyle bir durumda, bilgisayarda daha az zaman geçirmek, arkadaslarini yatiya çaGiramamak, gece erken yatmak gibi cezalari da uygulayabilirsiniz.
Okul çaGinda yalan
Okul öncesi yaslardaki çocuklarin söylediGi yalanlar, ya gerçekle fantazinin birbirine karistiGi yalanlardir -"Parkta bir dev gördüm." ya da "OyuncaGi bebeGim kirdi." gibi-; ya da baslarinin belaya gireceklerini bildiklerinden bu durumdan kaçmak için söyledikleri yalanlardir. Çocukluk döneminin ortalarinda ise, çocuklar genellikle daha dürüst davranirlar.
Çocuklar ancak yedi ila sekiz yasindan itibaren gerçek ve yalan arasindaki farki tam anlamiyla kavramaya baslarlar. Bundan önce söyledikleri yalanlar, yetiskinlerin yalandan anladiGindan farklidir, bahçede bir peri gördüklerini söylediklerinde, buna gerçekten inaniyorlardir.
Sekiz ila dokuz yasina gelen çocuklarin çoGu artik doGruyla yanlisi ayirdedebiliyorlardir. Vicdanin gelismesiyle, yalan söylerken çocuk kendini kötü hissetmeye baslar. Öte yandan bu illa da yalan söylemesini engellemez.
5 ve 10 yas arasi (yaklasik olarak)
Yasça daha küçük çocuklar gerçekle hayal ürünü olani ayirdetmeye baslarlar. ÖrneGin alti yasindaki bir çocuk, uzaycilik oynarken gerçekten bir uzay gemisinde olmadiGinin bilincindedir. Öte yandan, daha küçükken onu mutlu etmis fantazilere geri dönmek kendisi için daha kolaydir. Bunun sebebi sevimsiz deneyimlerden kaçinmak olabilir. EGer gerçek çok aci vericiyse, bundan uzaklasmak için fantazilerine siGinabilir.
ÇocuGunuz ayrica cezalandirilma korkusuyla ve basini belaya sokmamak için de yalan söyleyebilir.
ÇocuGunuzun yalan söyleme nedenleri
• Hayal ettiklerinin gerçek olmasini istediGi için - Bu çocuGunuza arkadaslarini etkileme ve bir hayalin gerçek olabileceGini düsünme firsati verir. EGer bir arkadasinda yeni bir bilgisayar oyunu varsa, onda olmadiGi halde kendisinde de olduGunu söyleyebilir. Bu hal, genellikle 8-9 yas civarinda azalir.
• Fantaziyi herçekten ayirdetmekte zorlanmasi - 8 yas altindaki daha küçük çocuklar, bir seyi çok isterlerse olabileceGine inanirlar. "Babam aslanlari görmek için beni Afrika'ya götürüyor." gibi.
• Anne-babayi memnun etmek için - "Ödevimi yaptim." ya da "Yüzümü yikadim." gibi. 7 yasin üzerindeki çocuk sizin bunu kontrol edeceGini bilir ama sizi mutlu etmek istiyordur. Sizi mutlu etmek, çocuGa, yalan söylerken yakalanmaktan daha önemli gibi gelebilir.
• Sevginizden süphe ettiGi ve onaylananin nedenlere baGli olduGunu düsündüGü için - "Matematikten sinifin en yüksek notunu ben aldim." ya da "Okulun futbol takimina girdim" gibi seyler söyleyebilir. Ona göre sizin tarafinizdan onaylanmak, gerçekleri söylemekten çok daha önemlidir.
• Cezadan kaçmak için - ÇocuGunuzu ne kadar sert cezalandirirsaniz, o da bundan kaçmak için o kadar daha çok uGrasacaktir. ÇocuGunuz, hata yapsa da sizin onu hala seveceGinizi anlamalidir. DürüstlüGün en iyi yol olduGunu öGrenmelidir.
Problemlerle nasil basa çikacaksiniz?
• 'Arzularina' cevap verin - ÇocuGunuz bir arzusunu dile getirdiGinde, bunu tanimayi öGrenin. Mesela egzotik bir adaya gitmek istediGini söylediGinde, ona "Belki bir gün" diye cevap verebilirsiniz.
• Açik ve net olun - ÇocuGunuzun yalan söylemesini istemediGinizi özellikle belirtin ve doGrular bazen tatsiz olsa da, her zaman dürüstlüGü tercih ettiGinizi belirtin.
• Sevginizi gösterin - ÇocuGunuz okulda, katildiGi kurslarda ya da hobilerinde ne kadar basarili ya da basarisiz olursa olsun, onu hep çok seveceGinizi açik bir sekilde anlamasini saGlayin.
• Tepkilerinizin çok sert olmadiGindan emin olun - Ceza korkusu, çocuGu kronik bir yalanciya dönüstürebilir. Ona baGirmayacaGiniza ve vurmayacaGiniza dair güvenini kazanmalisiniz.
• OnaylamadiGinizi gösterin - Hirsizlik konusunda ne kadar ciddi olduGunuzu anlamasini saGlayin.
• Her olayi onunla konusun - Olaylari onunla konusun ve yanlis olan davranislarinin neden yanlis olduGunu ona açiklayin.
• Sert cezalardan kaçinin - Tepkilerinizin sakin olmasina, asiri tepki vermemeye dikkat edin. VerdiGiniz cezalar çocuGunuzun yasina uygun olmalidir.
• DoGrulari öGrenin - Her zaman hikayeyi bir de çocuGuuzun aGzindan dinleyin.
• Birileri bir seylerini kaybettiklerinde kendilerini ne denli kötü hissettiklerini çocuGunuza anlatin.
• YaptiGinin yanina kar kalmasina izin vermeyin - Onunla mutlaka konusun, gerekiyorsa cezalandirin. Bir sey almissa mutlaka elinden alin.
• ÇocuGunuza para hakkinda bilgi verin - Esyalarini katlamasi, yikmasi vs gibi isler karsiliGinda harçlik vermeyi düsünün. Bu paranin kazanildiGini anlamasina ve bunu takdir etmesine yardimci olur. EGer almasi ihtimali varsa, ortada para birakmayin.
• ÇocuGunuzun dikkatinizi çekmesi için daha iyi yollar bulmaya çalisin - EGer kötü davranislarin sebebi, sizin dikkatinizi çekmekse, o zaman ona daha çok ilgi gösterin
8-|